Petrović, PhD Miloš

U tom smislu, Evropska unija je prikazivana kao zaštitna mreža za svoje članice u okviru pogoršanih odnosa s Rusijom, zbog uloge te zemlje u izazivanju i dinamici krize u Ukrajini (i izvan nje). Pored toga, predmet analize je i izmenjena percepcija u vezi s politikom proširenja Evropske unije, odnosno način na koji se ta politika sagledava kao sredstvo za unapređenje evropskih bezbednosnih i drugih političkih interesa. Nakon kratkog osvrta na geopolitičku prirodu rizika od rata u Ukrajini, autor analizira izjave državnih zvaničnika SR Nemačke, pokušavajući da ih razjasni kroz teorijske pristupe u domenu međunarodnih odnosa, s jedne strane (npr. konstruktivizam, liberalni međuvladin pristup, realizam), kao i kroz tehničko-kon- ceptualna određenja pojma „osiguranje“ i s tim povezane elemente, s druge strane. Ključne reči: polisa, Nemačka, Evropska unija, članstvo, rat, sigurnost, Rusija

This research has focused on the analysis of the international consequences of the aggravated and frustrated exports of agricultural products from Ukraine due to war events, as well as other risks associated with them. Despite the existence of the international acts that seek to, at least partially, remove uncertainties regarding the prospects for the export of grain and other crops (such as the Istanbul Initiative under the auspices of the United Nations), Ukrainian grain exports have significantly decreased compared to 2021. The problem mentioned in this Article is analyzed from the perspective of the risks associated with the state of war, including the lack of interest of many insurers to consider doing business in securing exports under such circumstances. In this regard, several phenomena have been researched, such as the problem of high premiums in the context of war and political risks of civil commotions and famine, which have already occurred in different parts of the world. It is considered that the problem of aggravated or frustrated export of the Ukrainian grains represents a classical geopolitical risk. Bearing this in mind, in the context of the continuing inland, air and marine war in Ukraine, the restrictive measures against Russia and the significant international dimension of the conflict, as well as the inability of governments to guarantee the security of exports, it seems that the business of insurers with regard to covering the Ukrainian grain exports will continue to be burdened with multiple challenges. Keywords: war risk, geopolitics, war in Ukraine, grain export, United Nations, European Union.

In the last quarter of 2021, the Capital Market Development Strategy for the period 2021–2026 was adopted, as well as the accompanying Action Plan, which concerns the period from 2021 to 2023. In this text, particular elements of that strategic document will be briefly presented, with a focus on the area of insurance business.

In early June 2022, the EU institutions adopted the sixth package of sanctions against Russia in the context of its military activities in Ukraine that began three months earlier. In legal terms, the Regulation 2022/879 amends the contents and expands the scope of application of the earlier document (Regulation 833/2014 concerning restrictive measures in view of Russia’s actions destabilising the situation in Ukraine). They aim to impair the Russian government’s ability to fi nance its war against Ukraine. 2 The EU will prohibit the import of seaborne crude oil from Russia (which represents as much as two thirds of total imports into the EU), as well as sanctions against large Russian banks and broadcasters. 3 The sixth package does not refer to the delivery of oil by land pipeline and stipulates temporary exceptions from full application of measures for mainland members such as Slovakia, Hungary and the Czech Republic, which have a high degree of dependence on Russian energy sources, and Croatia and Bulgaria are also allowed temporary deviations in certain areas.

One decade has passed since the adoption of the Directive 2011/24/EU of the European Parliament and of the Council on the Application of Patients’ Rights in Cross-border Healthcare. Challenges arising from the adoption of that directive somewhat exceed the usual efforts in terms of transposition into national legislation and implementation of provisions, since in the meantime a pandemic occurred which significantly disrupted not only mobility as such but also the exercise of the rights to healthcare, especially considering a heavy burden on healthcare institutions everywhere in Europe. 3 2 However, it should not be ignored that this is a socially relevant act that enabled a higher degree of cohesion at the European level regarding the exercise of rights to medical assistance. Directive contains twenty-three articles, and its content will be presented in general in this text.

In accordance with Article 13 of the Treaty on European Union, the main task of the Economic and Social Committee (EESC) is to act in an advisory capacity to the European Parliament, the Council and the Commission. It is an institution that represents the interests of economic and social organizations from various member states of the EU, whose assistance by the above stated institutions is mandatory in areas directly related to its competencies; in addition, the EESC can autonomously publish its expert opinions on various aspects, and on average can issue a total of about 180 opinions each year. 3 2 The EESC is composed of 329 delegates from twenty-seven member states of the EU, classifi ed into three groups - Workers, Employers and Diversity. 4 In the opinion adopted on the 567 plenary session held on 23 and 24 February 2022, the EESC welcomed the Commission’s proposal to improve the content of the Solvency II Directive in legal terms, underlining the considerable interest of civil society in ensuring the stability of the fi nancial sector and calls for sound capital requirements and risk preparedness in the insurance sector.

Imajući u vidu pojačano uključivanje domena političkih rizika u različite propise i strategije, autor nastoji da bliže pojasni različite manifestacije te vrste rizika u oblastima poput osiguravajuće delatnosti. Autor navodi da aspekt političkih rizika postaje sve relevantniji faktor pri razmatranju investicionih ulaganja, pogotovo u zemljama u razvoju. Rad sadrži pojmovno određenje političkih rizika, njihove osnovnе akterе i činiоcе, osvrt na situacije iz osiguravajuće delatnosti, kao i prikaz Fičove metodologijе analize rizika. Zaključci rada podržavaju stanovište da osiguranje od političkih rizika treba tumačiti prvenstveno kao pomoćno sredstvo u prevazilaženju državnih i društvenih kriza, a ne kao krajnju instancu za nadoknadu svega onoga što je možda pre posledica manjka državnih odnosno institucionalnih kapaciteta. Ključne reči: politički rizik, zemlje u razvoju, osiguravajuće pokriće, kriza, demokratske institucije, EU.

In September 2021, the European Commission proposed a set of amendments in insurance relating to the Directive 2009/138/EC, better known as Solvency II. The Directive is the gold standard in insurance sector which goes beyond the borders of the European Union. 2 Proposal for its amendments followed after one year of consultation with an expert body in the field of European insurance - EIOPA (European Insurance and Occupational Pensions Authority), whose recommendations were influenced by the escalation of the current pandemic crisis, which seriously disrupted macroeconomic and market conditions. This paper will briefly present possible outcomes of the adoption of these proposals.

The European Commission Delegated Regulation 2021/1256 of April 2021 amended some aspects of the Regulation 2015/35 relevant for the integration of sustainability risk into governance of insurance and reinsurance undertakings. The amended Regulation was published in the Official Gazette of the European Union at the beginning of August 2021 and entered into force in the same month, wereas the implementation thereof is expected to commence in August 2022. The amendments were adopted taking into account the current deeds such as the Directive 2009/138 / EC of the European Parliament and of the Council of 2009 on the establishment and performance of insurance and reinsurance activity (Solvency II), the Paris Agreement on Climate Change 2015 and the European Green Agenda (COM (2019) 640 final) regulating the tendencies towards a climate-neutral Union (i.e. neutral impact of the EU on the emission of green gasses) before the mid-century. The amendments stipulate more detailed definitions of sustainability-related concepts and aspects.

This year, the European Commission proposed to establish a framework for issuing and accepting certificates of vaccination as part of a special electronic “Green Certificate”, an umbrella documentation for cross-border movement in the pandemic environment (in addition to the certificates of past viral infection, negative test results, etc.) . The freedom of movement of an individual is not only one of the elementary freedoms for the citizens of the European Union, but an aspect on which a range of industries relies, including the industry of insurance. Therefore, devising mechanisms to facilitate mobility in the pandemic environment is a very important. 3 By establishing such a system, the European Union seeks to simplify the realization of opportunities, i.e. the right to mobility of European citizens, both those who have already been vaccinated/intend to vaccinate and those who, for various reasons, are not in a position to vaccinate (e.g. children or individuals with aggravated health risk). The definition of this act is in compliance with the sense of the Article 21 of the Treaty on the Functioning of the European Union, which deals with the exercise of freedom of movement and role of the EU institutions in facilitating the achievement of such rights. The provisions of the Regulation will be briefly presented hereinafter.

U ovom tekstu biće prikazan članak autorke Beatris Dupoj, objavljen u Asošijeted Presu, koji se bavi proverom činjenica u domenu opsega životnog osiguranja u slučaju smrtnog ishoda nakon primanja vakcine protiv kovida 19. Članak predstavlja deo šireg projekta koji Asošijeted Pres sprovodi i u saradnji sa Fejsbukom, u okviru borbe protiv infodemije – bujice lažnih ili nedovoljno proverenih informacija koje kruže medijskim i drugim etrom od početka pandemije. Autorka testira hipotezu da u slučaju smrtnog ishoda nakon vakcinisanja cepivom protiv novog koronavirusa osiguravajuće kuće neće uvažavati zahteve za naknadu usled eksperimentalne prirode vakcina. Odgovor do kojeg autorka dolazi je negativan: sudeći po Američkom savetu životnih osiguranja, politika i pristup u domenu životnog osiguranja nisu doživeli izmene u slučaju aktuelne pandemije, te dobijanje vakcine neće predstavljati osnov za odbijanje osiguravajućih zahteva u slučaju smrti. Tekst je ograničen na analizu situacije zaključno sa sredinom marta 2021. u Sjedinjenim Američkim Državama, u kojima je nadležna agencija odobrila upotrebu tri cepiva (Pfizer-BioNTech, Moderna i Jannsen), nakon sprovođenja kliničke studije na hiljadama dobrovoljaca.

Nakon privremenog odlaganja zbog nesaglasnosti mađarske i poljske vlade, kao i neophodnosti usaglašavanja različitih nivoa vlasti i njihovih procedura, u drugoj polovini decembra 2020. godine usvojen je budžet Evropske unije za period 2021–2027. Pored budžeta, u visini od preko jednog biliona evra (1.074 milijarde), državama članicama na raspolaganju su i dodatna sredstva za oporavak u visini od 750 milijardi evra, koja su usmerena na suzbijanje posledica pandemije kovida 19 i na razvoj prioritetnih oblasti (poput zelene ekonomije, digitalizacije itd). Radi se o najvećem stimulativnom paketu usvojenom na nivou Evropske unije u njenoj istoriji. Usvajanju je prethodio novembarski politički dogovor između Evropskog parlamenta, država članica Unije, Saveta Evropske unije i Evropske komisije.

Od prvog kvartala 2020. godine različiti nivoi vlasti u svim delovima sveta, uključujući i Srbiju, nastoje da upotrebom restriktivnih i drugih mera utiču na obuzdavanje širenja pandemije kovida 19 i ublažavanje njenih štetnih posledica, što je ishodovalo na različite načine. Premda se radi o događaju koji predstavlja presedan te je na osnovu toga nezahvalno praviti prognoze, druga godina odvijanja pandemije, pored aktuelnih, već govori u prilog i nekih srednjeročnih, pa možda i dugoročnijih privrednih posledica (oporavak turističkog sektora, avio-industrije, pa i nekih segmenata osiguravajuće delatnosti nije izgledan u narednim godinama). U okviru ovog rada, pored ostalog, analizira se i uticaj pandemijskih okolnosti na aspekt usluge „osiguranje na putu“ u Republici Srbiji u 2020. godini. U ovom istraživanju služimo se kvalitativnim i kvantitativnim podacima na području više naučnih disciplina, uz korišćenje različitih tipova izvora, od elektronskih baza podataka, preko državnih i međunarodnih dokumenata i pravnih akata, do naučnih, stručnih i drugih članaka, imajući u vidu visoku aktuelnost teme. Zaključak rada je da je tok pandemije kovida 19, pored poremećaja u ekonomskom i društvenom pogledu, doprineo i izbijanju novih transnacionalnih izazova koji se manifestuju i u političkim i moralnim aspektima vezanim za proces imunizacije stanovništva protiv virusa, koji se odvija nejednako u različitim zemljama. Takođe, početak procesa imunizacije stanovništva predstavlja prvi odlučujući korak u pravcu suzbijanja pandemije i njenih štetnih uticaja po stanovništvo i privredu. Ključne reči: uticaj pandemije na osiguranje, međunarodni odnosi, Evropska unija, zaštita od kovida 19, vakcinacija protiv koronavirusa, šteta od kovida 19, zdravstveni rizici.

Unutrašnje tržište Evropske unije, kao i privilegije evropskih državljana, proističu iz takozvane „četiri slobode“ koje se odnose na neometano kretanje radnika, robe, kapitala i usluga unutar teritorije te nadnacionalne zajednice. Budući da je pandemija kovida 19 značajno poremetila, pa čak i onemogućila potpuno uživanje tih privilegija, pogotovo onih što se odnose na mobilnost građana, institucije Evropske unije mesecima su radile na razvijanju procedura kako bi ojačale zajednički okvirni pristup slobodi kretanja, s jedne strane, imajući u vidu epidemiološku situaciju, s druge strane. Kao rezultat takvih nastojanja u oktobru 2020. godine usvojene su i preporuke Saveta Evrope o koordinisanom pristupu ograničavanju slobode kretanja kao odgovoru na pandemiju kovida 19, čije će odredbe biti analizirane dalje u tekstu. Premda se radi o pravno neobavezujućem aktu, njegovim usaglašavanjem Evropska unija demonstrirala je zajedničko stajalište spram tog izazova, s tim da je državama članicama, u čijim je nadležnostima donošenje epidemioloških mera, ostavljeno da samostalno urede taj aspekt u skladu sa svojom internom procenom.

Along with closing of a major part of the European continent in March 2020 following the increased number of people infected with Covid-19, the European institutions organized a number of meetings to decide how to support economies in maintaining an adequate level of functioning in the context of rigorous restrictions of movement. Measures that were adopted throughout Europe allowed for a largescope government support to the financial sector, including granting of loans and tax relieves, guarantees for banks and other businesses as well as the short-term insurance to cover the globally declining export. Despite the support that generally came at the right moment, the scope of restrictive measures was such that in the second quarter there was an almost unprecedented decline in the economic activity in the peacetime environment, measured in double figures in many developed European countries.

U ovom radu biće analizirano nekoliko primera prevara u domenu osiguranja života i osiguranja od nesrećnog slučaja (nezgode). Slučajevi koji su predmet članka prema ozbiljnosti počinjenog krivičnog dela mogu se svrstati u red „tvrdih prevara“, a prema tipu izvora u „eksterne“ prevare. Tok i epilog tih sudskih procesa pokazuje značaj što bliže koordinacije pravosudnih, policijskih i osiguravajućih ustanova, kao i sve zastupljeniji međunarodni predznak u prevarama u osiguranju, koji zahteva i jačanje prekogranične interinstitucionalne saradnje. Takođe, naročito zapaženu ulogu u razotkrivanju lažnih zahteva u osiguravajućoj delatnosti imaju i veštaci iz sve većeg broja disciplina, od medicine, preko mašinstva, do tehnoloških nauka. Njihove ekspertize mogu odlučujuće doprineti rasvetljavanju okolnosti svakog pojedinačnog slučaja. Primeri prikazani u ovom članku ilustruju da bliža saradnja između svih spomenutih aktera i upotreba naprednih metoda i tehnologija predstavljaju nezamenljiv alat u valjanoj i efikasnijoj borbi protiv prevara u domenu osiguranja. Ključne reči: prevare u osiguranju, lažni odštetni zahtev, osiguranje života, međunarodna saradnja

Pandemija koronavirusa (ili možda njen prvi talas) u trenutku sastavljanja ovog prikaza na evropskom kontinentu postepeno jenjava, nakon što je samo u toku marta i aprila 2020. godine odnela desetine hiljada života, mahom u zapadnoj Evropi. Nakon preseljenja epicentra pandemije preko Atlantskog okeana, izgleda da se talas povlači ka južnoj polulopti, gde jesenji meseci postepeno zahlađuju i izazivaju novu zabrinutost u pogledu snage virusa (o kojem se i nakon polugodišnje cirkulacije nedovoljno zna). Nakon stavljanja u karantin čitave pokrajine Hubei (gde se nalazi Vuhan, koji se smatra „nultom tačkom“ koronavirusa), usledilo je i zatvaranje pokrajina u Evropi, pa potom i čitavih zemalja, što se potom proširilo i na čitav svet; u jednom trenutku polovina ljudske vrste bila je u karantinu, u nastojanju da se širenje virusa uspori ili zaustavi. To je bilo barem donekle uspešno, u zavisnosti od regiona i strogosti mera. Mere predostrožnosti podrazumevale su i znatno ograničavanje i prilagođavanje ekonomskih aktivnosti, dok su pojedine grane, poput avio-industrije, saobraćaja i turizma, doživele gubitke koji predstavljaju presedan. Velike gubitke zabeležila je i delatnost osiguranja.

This paper will examine the relationship between the eff ects of climate change and the need to develop diff erent aspects of insurance. Series of measures that various insurers and experts have taken in an eff ort to adjust their businesses to new circumstances evidence that insurance industry has already become interested and active in addressing climate change issues. Given that this is a global challenge, the author highlights the necessity for the broadest possible circle of fi nancial and other actors to recognise the risk of growing unpredictability as one of the rare patterns to be reckoned with in the context of changing climate. The paper indicates that international actors, governments, and business entities will need to work together to create a framework that will be more poised for diff erent climate circumstances, and additionally encourage and stimulate individuals to give their appropriate contribution and protect themselves, their property and environment from the consequences of this global phenomenon.

Key words: climate change, climate migrations, global warming, environmental protection, predict losses instruments, the CREWS initiative, environmentally sustainable business

Nakon više godina komunikacije s akterima poput Međunarodne automobilske federacije i drugih zainteresovanih organizacija, prošle godine Evropska komisija objavila je predloge amandmana na Direktivu o motornim vozilima (2009/103/EC). Predložene izmene imaju za cilj da ojačaju evropske standarde u tom domenu te da unaprede prava osiguranika, kao i žrtava saobraćajnih nezgoda, uključujući i one čiji osiguravači nisu u stanju da pruže kompenzaciju odnosno da naknade štetu. Pored toga, na evropske institucije apelovano je i da uzmu u obzir posebnu prirodu motosporta, pri čemu je izraženo nezadovoljstvo što se i u novom predlogu Komisije, po mišljenju navedenih strukovnih predstavnika, nedovoljno prepoznaju interesi te discipline, koja se stavlja u nezavidan položaj u odnosu na osiguravače, koji se naročito oprezno odnose prema rizicima u moto-sportu.

U okviru mukotrpnog procesa povlačenja iz Evropske unije, Ujedinjeno Kraljevstvo je u prethodnim godinama moralo da se izjasni i obaveže u pogledu više prioritetnih pitanja u nastojanju da izbegne nezamislivo – stvaranje „tvrde granice“ na problematičnom irskom ostrvu. Kao rezultat dugogodišnjeg usklađivanja s komunitarnim odredbama, protok ljudi, dobara i usluga između Republike Irske i kraljevskog entiteta Severna Irska do sada je neometano tekao, što je pozitivno uticalo i na poslovično prisutne političke tenzije u ostrvskom delu kontinenta; nije bilo fizičkih, carinskih ni zakonskih prepreka, dodatnog nadzora niti zadržavanja koja bi ometala saradnju dve strane. Sloboda kretanja tako je doprinela i prevazilaženju mentalne barijere koja je decenijama delila zemlje s različitim viđenjima prošlosti  i omogućila im da se bliže fokusiraju na ono što ih spaja. Ipak, kako je mart 2019. godine kao predviđeni datum povlačenja Londona iz Unije već na vidiku, sve su glasnije bojazni da bi moglo doći do velikih promena i poremećaja u dosadašnjem režimu razmene između dve strane, što nikome ne bi bilo od koristi, a ponajmanje stanovnicima Severne Irske.

U poslednjem globalnom izveštaju Multilateralne agencije za investicione garancije (MIGA) – tela Svetske banke koje promoviše direktne strane investicije i sprovodi analize nekomercijalnih izazova – naročita pažnja posvećena je istraživanju sve naglašenije potrebe za osiguranjem u domenu političkog rizika na srednjoročnom i dugoročnom nivou, pre svega kod zemalja u razvoju. Izveštaj, koji je poslednji put objavljen 2013. godine, nastojao je da prepozna osnovne izazove s kojima se međunarodni investitori susreću prilikom razmatranja ulaganja (naročito u zemljama u razvoju), pri čemu je u prvi plan izbila zabrinutost zbog kršenja ugovora o saradnji i pravno-institucionalnih rizika.

Uporedo s pripremama za stvaranje jedinstvenog tržišta Evropske unije, u naporima da se evropskim radnicima omogući da što efikasnije iskoriste pogodnosti takvog tržišta, kao važan deo svog mandata predsednika Evropske komisije Žak Delor prepoznao je da je neophodno uključivanje sindikata zapadnoevropskih zemalja u kreiranje propisa na području radničkih prava. Okvirna  direktiva 89/391 usvojena je s namerom uvođenja mera za podsticanje poboljšanja bezbednosti i zdravlja radnika na radu. Pomenuta direktiva odnosi se na zaposlene i u privatnom i u javnom sektoru, s izuzetkom zaposlenih na posebnim aktivnostima u okviru javne službe, poput oružanih snaga, policije ili određenih službi za zaštitu građana.

Delatnost osiguranja u Ukrajini odlikuje se izuzetno niskim nivoom premije i nedovoljnom zastupljenošću kako u stanovništvu tako i u svakodnevnom poslovanju. Veći deo protekle decenije  ukrajinska ekonomija provela je u recesiji, što je najpre posledica globalne finansijske krize, a potom i rezultat političkih nestabilnosti. Navedeni uzroci, uz hroničan problem korupcije i pravnu nesigurnost, u prethodnim godinama doprineli su odlivu inostranog kapitala iz osiguranja i povlačenju inostranih kompanija sa tržišta, dok je tendencija u ogromnoj većini zemalja ovog dela sveta obrnuta. Članak nastoji da prepozna osnovne tokove, uslove i razvojne perspektive ukrajinskog tržišta osiguranja i da doprinese njegovom boljem pozicioniranju na svetskom tržištu.

U poslednjem kvartalu 2017. godine Radnoj grupi za proširenje Evropske unije iz Beograda je poslat predlog pregovaračke pozicije za Poglavlje 9 u pregovorima koje se odnosi na finansijske  usluge. Pored verovatnog otvaranja nekoliko drugih poglavlja za koje je do isteka 2017. godine već poslat nacrt pregovaračkih pozicija, otvaranje Poglavlja 9, koje se može očekivati u prvoj polovini 2018. godine, predstavljalo bi važnu poruku, s obzirom na to da su finansijske usluge veoma važan element evropskog tržišta. U okviru Poglavlja 9 u delatnosti osiguranja i penzijskih fondova  regulišu se obaveze usvajanja normi kojima se uređuje davanje saglasnosti  za rad, poslovanje i nadzor  osiguravača životnog i neživotnog osiguranja, uključujući i reorganizaciju osiguravača koji imaju podružnice u više zemalja EU. Takođe, dodatni akti uređuju neživotno osiguranje u domenima saosiguranja, putnog osiguranja i osiguranja kredita. Tekovine se odnose i na standarde za nadziranje grupa osiguravača, regulatorni okvir u domenu reosiguranja kako bi se uklonile barijere u poslovanju, npr. obaveza zalaganja imovine reosiguravača; takođe, bliže su propisane i norme za godišnje finansijsko izveštavanje osiguravača.

Počev od pada Gvozdene zavese, zemlje Višegradske grupe ili zemlje „Višegradske četvorke (V4)“ – Češka, Slovačka, Poljska i Mađarska – prošle su kroz sveobuhvatne ekonomske, društvene i političke promene. Proces preobražaja započet 1990. godine, koji se sastojao u prelasku s komandne ekonomije na tržišnu privredu, potvrđen je ali i nastavljen ulaskom tih država u Evropsku uniju 2004. godine, da bi 2008. počeli da se osećaju i efekti svetske finansijske krize. Usledila je kriza evra uz otežano širenje evrozone, kojoj se od zemalja V4 priključila samo Slovačka, i to na početku krize, 2009. godine.

Analiza nekoliko evropskih stručnjaka grupacije „Ernst & Young“ pokazuje da se evropski osiguravači u 2017. godini nalaze na prekretnici, naročito usled spoljnih izazova, finansijske krhkosti i pojačane konkurencije, čemu doprinose i varijabilni prihodi i tržišna potražnja. S druge strane, analiza pokazuje da osiguravači dobijaju priliku da izvuku korist od tehnoloških inovacija i izmenjenim preferencijama osiguranika, kako bi mogli da obezbede dalji razvoj poslovanja. Nasuprot promenama u domenu politike, ekonomije i regulative, evropski osiguravači moraće ponovo da ispitaju svoje strategije, usluge i poslovne modele kako bi izdržali trku na tržištu koje se brzo razvija. U tom smislu, 2017. autori posmatraju kao godinu za planiranje usmereno ka izmenjenom tržištu koje bi moglo da nastupi do 2020. godine.

Na iznenađenje velikog broja svetskih stručnjaka, medija, ali i državnika, 52 odsto građana Velike Britanije koji su se odazvali referendumu 23. juna 2016. godine odlučilo je da njihova država odustane od višedecenijskog članstva u Evropskoj uniji, iako je sama podrška Bregzitu bila daleko od zanemarljive na nacionalnom nivou (od 53,4 posto u Engleskoj, 52,5 odsto u Velsu, 44,2 odsto u Severnoj Irskoj do svega 38 procenata u Škotskoj).2 Prvi efekat izjašnjavanja odmah se osetio na berzama, gde je snažno opala vrednost akcija u domenu osiguranja.3 Londonska berza zabeležila je pad vrednosti deonica od preko 15 odsto (Legal&General, Standard Life), „Axa“ i „Generali“ u kontinentalnoj Evropi takođe su osetili jak pad, a čak i američki osiguravači poput „MetLife“ i „Prudential Financial“ pogođeni su padom vrednosti akcija od sedam procenata.

Direktiva 2007/60/EZ o proceni i upravljanju rizicima od poplava (kolokvijalno poznata i kao Floods Directive tj. Direktiva o poplavama) od država članica Evropske unije zahteva da procene u kojoj su meri svi vodotokovi (poput reka, morskih i okeanskih obala itd.) pod rizikom od poplava, da mapiraju odnosno projektuju domete poplava, kao i rizike po imovinu i stanovnike u pogođenim oblastima, te da preduzmu odgovarajuće i koordinisane mere za smanjenje tih rizika.2 Pored ostalog, Direktiva predviđa jasnija prava javnosti da pristupi informacijama o rizicima od poplava i upozna se s odgovarajućim merama u cilju jačanja uticaja na proces planiranja.3 Pored navedenih obaveza koje proističu iz njihovog članstva u EU, članice Unije obavezuju se i na koordinaciju u praktičnom upravljanju rizicima od poplava sa svim zemljama u relevantnom međunarodnom rečnom basenu, što uključuje i zemlje nečlanice poput Srbije, uz obavezu da u solidarnom duhu ne preduzimaju mere koje mogu da uvećaju rizike od poplava u susednim zemljama.4 Takođe, prilikom primene navedene direktive države članice Evropske unije uzimaće u obzir i dugoročne trendove poput procesa klimatskih promena i praksi radi održive upotrebe zemljišta.

Delatnost osiguranja na globalnom nivou vredna je gotovo pet biliona dolara, a osiguravajuće kuće su pod rizikom da ulaskom novih aktera izgube svoj deo ovog dragocenog tržišta. To se može objasniti time što su ti „privilegovani igrači“ (legacy players) oduvek bili sporiji u modernizovanju u poređenju s kompanijama iz drugih grana finansijske delatnosti.

Evropsko nadzorno telo za osiguranje i strukovno penzijsko osiguranje (EIOPA) 2014. godine objavilo je Izveštaj o primeni presude Test Achats u nacionalnim zakonodavstvima. Izveštaj je zabeležio napredak u sprovođenju presude Evropskog suda pravde C-236/09 (Presuda Test-Achats ) iz 2011. godine, koja je imala značajne posledice u pogledu cene osiguranja prema polu.             2 Presudom TestAchats potvrđena su prava na jednak tretman muškaraca i žena u pristupu i nabavci dobara i usluga, zbog čega je obuhvaćenim institucijama, poput osiguravača, dat rok do 21. decembra 2012. godine da prestanu sa drugačijom praksom i usklade svoje aktivnosti i pravila. Zapravo, navedenom presudom upotreba pola kao faktora rizika kod osiguravajućih društava proglašena je nepoželjnom, a u skladu sa odlukom Evropskog suda pravde, nakon 21. decembra 2012. godine, osiguravači više nisu smeli da koriste faktore vezane za polnu pripadnost radi izračunavanja pojedinačnih iznosa premija ili beneficija.

Bez obzira na to da li se radi o rešavanju šteta ili isplati odštete, kada se klijent i osiguravač spore, potrošač neće morati da ide pravo pred sudiju. Iz perspektive potrošača, osiguravačeva naknada je ponekad premala, a klijent je ponekad nezadovoljan i uslugom. Kako sudije ne bi morale da presuđuju u skupim procesima u svim sličnim situacijama, uspostavljen je ombudsman za osiguranje – telo za arbitražu kojem se potrošači mogu žaliti besplatno. Najvažnija pitanja i odgovori na tu temu slede.

Ko naknađuje štetu u slučaju da je nenamerno izazove tražilac azila u Nemačkoj? Liberali predlažu da grad Kaarst sklopi ugovore o osiguranju od odgovornosti, čije bi troškove izbegla lica trebalo da snose samostalno.

Usvajanjem Direktive 2002/87 težilo se pojačanju nadzora nad fi nansijskim konglomeratima – velikim fi nansijskim grupacijama (bankarskim i osiguravajućim grupama itd), aktivnim u različitim fi nansijskim sektorima, često i na prekograničnom nivou.2 Glavni cilj Direktive jeste doprinos uvećanju fi nansijske stabilnosti i zaštite potrošača. Direktiva je stupila na snagu 2003. godine, a države članice su imale rok do 2004. godine da je transponuju u nacionalna zakonodavstva.

Kako bi bankarska unija bila kredibilna, u razmatranje se mora uzeti evropska dimenzija bezbednosti štednje. Podrška vladinim obveznicama koju pružaju banke mora biti ograničena. Evropska komisija prošlog novembra predstavila je svoje predloge za evropsko osiguranje depozita. Zvaničnici se nadaju da će uspeti da stabilizuju bankarski sistem i razdvoje troškove fi nansiranja banaka od solventnosti njihovih matičnih država. Time bi bio postignut i prvobitni cilj bankarske unije: da se raskine veza između država i njihovih bankarskih sistema.

Nova direktiva Evropske unije o distribuciji usluga osiguranja uglavnom predviđa aktivnosti koje su pobrojane i u prethodnoj direktivi o posredovanju u rešavanju sporova u osiguranju. Uprkos nameri da se nacionalna zakonodavstva adekvatnije usklade, minimalni zahtevi za harmonizaciju ne akcentuju u dovoljnoj meri problem neujednačenih pravila u državama članicama, ali ostavljaju prostor za striktnije regulisanje u zemljama koje žele da podrobnije urede tu oblast. Direktiva potvrđuje i rastući značaj domena zaštite korisnika usluga osiguranja u Evropskoj uniji.

U svečanoj sali beogradskog hotela „Hajat“ 8. novembra je priređen Regionalni samit guvernera, bankara i privrednika, uz podršku „Dunav osiguranja“ u svojstvu zlatnog sponzora skupa. Konferencija pod nazivom „Finansijski sistemi u regionu” okupila je čelnike centralnih banaka iz susedstva, predstavnike delatnosti osiguranja, međunarodnih organizacija i uvažene privrednike kojima je dobrodošlicu poželela dr Jorgovanka Tabaković, guverner Narodne banke Srbije (NBS). Dr Marko Ćulibrk, generalni direktor najveće domaće osiguravajuće kuće, izlagao je u okviru panela „Bankarski sistem i privreda - odgovori na posledice krize“ u okviru kojeg su učesnici polemisali na temu teškoća u evrozoni i njihovog „prelivanja“ na ranjive ekonomije regiona, te uticaja matičnih banaka na poslovanje njihovih „kćerki-firmi“ u jugoistočnoj Evropi i dometa delovanja nadzornih vlasti Unije na likvidnost i kreditni potencijal regionalnih banaka. Razmatrane su i potrebe za intervencijom država i centralnih banaka i mere odbrane kursa putem deviznih rezervi.

The European Court of Justice verdict from 2011. outlawed the Article 5 par. 2 of the Council Directive 2004/113/EC, thereby restricting insurers from taking into account gender while calculating the ammount of premiums and benefits. Enforcement of the former provision was qualifed as a mode of gender discrimination, and violation of the relevant provisions of the Charter of Fundamental Rights in the European Union. The insurers were obliged to introduce „gender neutral” motor insurance by 21st December 2012, and member-states have already made certain steps towards non- discriminatory pricing.

Povodom objavljivanja publikacije Finansije top 2012/2013 i specijalnog dodatka „Korporativno upravljanje: dobitna kombinacija“, časopis Biznis&Finansije organizovao je 17. juna u Medija centru Konferenciju za prijatelje. Edicija sadrži pregled najuspešnijih banaka i osiguravajućih društava u 2012. godini, stručne tekstove o poslovanju bankarskog sektora, osiguravajućih društava i brokerskih kuća, lizing i revizorskih firmi u 2012. godini i prvom kvartalu 2013. godine u Srbiji i u regionu, kao i analize dosadašnjeg rada dobrovoljnih penzijskih i investicionih fondova u našoj zemlji. „Dunav osiguranje” izdvojeno je kao vodeća kompanija prema visini aktive na tržištu. Učesnici Konferencije obrađivali su temu različitih antikriznih mera i perspektiva za ponovno zatezanje monetarnih okvira, probleme nenaplativih kredita, uticaje visokih tehnologija na sektor finansija, ulogu revizora, kao i investicionu i poslovnu klimu u kontekstu očekivanja datuma za početak pristupnih pregovora Srbije sa EU.

Uz stručnu pоdršku Sеktоrа zа vаnrеdnе situаciје МUP-а Srbiје i Uprаvе zа bеzbеdnоst i zdrаvlје nа rаdu Мinistаrstvа rаdа i sоciјаlnе pоlitikе, kao i Мinistаrstvа finаnsiја i privrеdе, rеdаkciјa stručnоg čаsоpisа zа sаvrеmеnо hоtеliјеrstvо i turizаm „Тuristički svеt“ i аgеnciјa zа bеzbеdnоsni mеnаdžmеnt „Аlаnsа inžеnjеring“ organizovale su Kоnfеrеnciјu о bеzbеdnоsti u ugоstitеlјskim оbјеktimа, koja je оdržаnа 17. аprilа 2013. gоdinе u hоtеlu „ЈАТ Slаviја” u Bеоgrаdu. Skup је оrgаnizоvаn s cilјеm dа sе hоtеliјеrimа i rеstоrаtеrimа prеdоčе nајsаvrеmеniја sаznаnjа i rеzultаti istrаživаnjа u оblаsti bеzbеdnоsti ugоstitеlјskih оbјеkаtа, kао i nоvа prаktičnа rеšеnjа u dоmеnu zаštitе lјudi, imоvinе i pоslоvаnjа. U оkviru prеzеntаciја licеncirаnih kоmpаniја zа pružаnjе uslugа оčuvаnjа bеzbеdnоsti оbјеkаtа i rаzličitih spеciјаlizоvаnih аgеnciја, prisutnimа је prеdstаvlјеnа i nајmоdеrniја оprеmа, urеđајi i srеdstvа zа fizičkо-tеhničku zаštitu, оbrаzоvаnjе i оsigurаnjе.

Niske kamatne stope i preteći japanski ekonomski scenario dovode u pitanje osnove modela poslovanja osiguravača života. Kroz prizmu direktive Solventnost II, problem se samo zaoštrava. Nevolja je toliko evidentna da se u struci već pominju mere koje bi trebalo da preduzme nemačka vlada. Njihov argument glasi: Ukoliko Vlada želi privatne oblike zbrinjavanja za starost koji su funkcionalni, relevantni okviri moraju se pooštriti. Sve manja fleksibilnost, u kombinaciji sa skrivenim sredstvima (rezervama), sugerišu predstavnicima struke da je neophodno izraditi plan. Glavobolju im zadaju i nerealne cene obveznica s dužim periodom dospeća. „Potrebno je lobirati”, rekao je Michael Renz na jednom od diskusionih panela koje je organizovala bonitetna agencija „Standard & Poor’s” u Frankfurtu. „Šta bi moglo da uveća snosivost rizika preduzeća? Ona ne mogu mnogo da utiču na ove modele”. Renz je matematičar, predsedavajući Nemačkom udruženju aktuara i član odbora „Zuricha”. Njegova se preduzeća bave prodajom preko šaltera „Dojče banke” i u međuvremenu su se gotovo isključivo ograničila na osiguranje života povezano sa ulagačkim fondovima. Njihova prednost u tome je što klijent snosi investicioni rizik.

Slaba ekonomska perspektiva, narasli ekonomski disbalansi i izvesnost prolongiranja niskih kamatnih stopa stvaraju vrlo negativne srednjoročne izglede za finansijsku stabilnost osiguravajućeg i penzijskog sektora. Mada stope profitabilnosti i kapitala osiguravajućih društava generalno ostaju na zadovoljavajućem nivou, trenutna regulatorna mreža (Solventnost I) ne dozvoljava supervizorima da steknu celovit uvid i da adekvatno nadziru relevantne tržišne i kreditne rizike. Profitabilnost reosiguravača u narednim mesecima najverovatnije će ostati pod pritiskom usled viška kapaciteta na tržištu i umanjene potražnje za uslugama reosiguranja, kao rezultat slabih globalnih makroekonomskih pokazatelja. Od 2011. godine, institucije za obavezne penzijske fondove (IORPs), usled smanjenih prihoda, suočene su sa zabrinjavajućim padom prilikom obezbeđivanja sredstava.

Bankovna unija, fiskalna unija, ili korak dalje, ka političkoj uniji? Dvadeset i sedam zemalja „evropskog bloka“ Dan Evrope dočekale su opterećene novim idejama o funkcionisanju jedinstvenog ekonomskog prostora, dok je Republika Srbija iščekivala kraj izbornog ciklusa koji bi je izveo na put daljih reformi. Simbolično ili ne, Šesta godišnja konferencija održana je u Narodnoj banci Srbije 10. maja, na temu „Inovacije i preduzetništvo: alat za uspeh na tržištu EU“. Prema tradiciji, organizator skupa povodom evropskog praznika bio je Fakultet za ekonomiju, finansije i administraciju (FEFA), uz podršku Delegacije Evropske unije u Srbiji, Kancelarije za evropske integracije i Centra za promociju nauke. Skup su svečano otvorili prof. dr Goran Pitić, predsednik Saveta FEFA, doc. dr Milica Delević, direktor Kancelarije za evropske integracije, Mete Kjuel Nilsen, ambasador Kraljevine Danske u Srbiji kao predstavnik zemlje koja predsedava Evropskoj uniji, te ambasador EU u Srbiji Vensan Dežer.

Demografski razvoj u Nemačkoj vodi nezaustavljivom smanjenju tržišta osiguranja života. Nakon preuređenja tržišta koje će uslediti opstaće samo finansijski snažni osiguravači sa strožom kontrolom troškova i uspešnim ulaganjem kapitala